Wykonawcy:

• Państwowy Chór Wileński
• Toruńska Orkiestra Symfoniczna
• Dainius Pavilionis (Litwa) - dyrygent
• Urszula Guźlecka - prowadzenie

Program:

• M.K. Ciurlionis – W lesie 
• M. Karłowicz – Rapsodia litewska op. 11 
• M.K. Ciurlionis – De profundis
• K. Kurpiński – Uwertura do opery Jadwiga, królowa polska 
• A. H. Radvila – Opera Faust (fragmenty)
• M.K. Ogiński – Polonez a-moll Pożegnanie ojczyzny
• S. Moniuszko – Mazur z opery Halka
• S. Moniuszko – Mazur z opery Straszny dwór

W 2025 roku wypada okrągła, 150. rocznica urodzin wybitnego litewskiego artysty – Mikalojusa Konstantinasa Čiurlionisa. Z tej okazji Toruńska Orkiestra Symfoniczna połączy siły z Państwowym Chórem Wileńskim, by pokazać, że polską i litewską muzykę łączy więcej, niż może się wydawać na pierwszy rzut oka. Będzie to wyjątkowe wydarzenie na kulturalnej mapie Torunia.

Mikalojus Čiurlionis był wszechstronnym twórcą, realizującym się  w takich dziedzinach, jak muzyka, sztuki wizualne i literatura. Wiele lat spędził w Polsce, ale pod wpływem litewskiego ruchu narodowego zwrócił się ku swoim korzeniom. Około 30. roku życia zaczął uczyć się ojczystego języka, poświęcił się także tworzeniu sztuki narodowej. Komponowana przez niego Jurate miała być pierwszą operą litewską, pracę nad nią przerwała jednak śmierć artysty w 1911 roku. 

14 marca usłyszymy poemat symfoniczny Miške i kantatę De profundis. Miške, którego polski tytuł brzmi W lesie, był pierwszym litewskim utworem przeznaczonym na orkiestrę. W 1900 roku kompozycja miała być wykonana podczas koncertu w Polsce, ale odrzucono ją, ponieważ Čiurlionis był cudzoziemcem. To przykre doświadczenie prawdopodobnie miało wpływ na jego decyzję o powrocie do litewskiego dziedzictwa.

Silny związek z kulturą narodową charakteryzuje również Rapsodię Litewską Mieczysława Karłowicza. Artystę zainspirowały zasłyszane w jego rodzinnych stronach ludowe melodie białoruskie. Prawykonanie kompozycji odbyło się 26 lutego 1909 roku, dwa tygodnie po nagłej śmierci Karłowicza. Rapsodia jest utrzymana w ciemnych barwach i niskich rejestrach, jej melancholia i mrok zdają się podkreślać tragedię młodego twórcy.

W podróży przez historię cofniemy się do czasów Jadwigi Andegaweńskiej. Toruńska Orkiestra Symfoniczna wykona Uwerturę Jadwiga, królowa polska. Opera Karola Kurpińskiego przedstawia historię młodej monarchini, która musi dokonać wyboru między miłością do arcyksięcia Wilhelma a powinnością wobec kraju i ślubem z wielkim księciem litewskim Jagiełłą.

Zabrzmią także fragmenty Fausta. Dzieło Antoniego Henryka Radziwiłła, syna wojewody wileńskiego, było pierwszą w historii próbą opowiedzenia utworu Goethego językiem muzyki. Kompozytor pozwolił sobie na selekcję scen, skracając tym samym operę do standardowej długości. Ponadto zastosował cytaty z Fugi c-moll Mozarta, VIII Symfonii Beethovena i pieśni studenckiej Gaudeamus igitur. Rezultatem zabiegów Radziwiłła było dzieło, które do dziś inspiruje kolejnych twórców.

Utworem, który na stałe wpisał się w polską kulturę, jest Polonez a-moll „Pożegnanie Ojczyzny” Michała Ogińskiego. Do dziś można go usłyszeć podczas różnych okazji o charakterze patriotycznym. Mimo wielkiego znaczenia dla Polaków, historia tego dzieła jest tajemnicza. Powszechnie uznaje się, że powstało w 1794 roku, w którym po insurekcji kościuszkowskiej Ogiński był zmuszony opuścić Polskę. Nie ma jednak potwierdzenia takiej wersji wydarzeń. Sam Ogiński twierdził, że skomponował wtedy nie poloneza, a marsz. Nigdy nie przypisał sobie autorstwa „Pożegnania Ojczyzny”.

Zwieńczeniem wieczoru będą Mazury z oper Straszny dwór i Halka, najważniejszych dzieł Stanisława Moniuszki. 

Halka powstała podczas pobytu kompozytora na Litwie. Przez lata Moniuszko spotykał się z oporem przed wystawieniem opery na scenie, ale ostatecznie udało mu się pokazać ją szerszej publiczności w Wilnie. Mimo chłodnego przyjęcia, spektakl okazał się przepustką do Warszawy, gdzie Halka przyniosła swojemu twórcy sławę i uznanie. 

W przypadku Strasznego dworu, Mazur jest zwieńczeniem ostatniego, czwartego aktu opery. Nie było go w autoryzowanym przez twórcę rękopisie z 9 stycznia 1863 roku. Dopiero 9 lat później, w 1871 roku dodano do partytury wersję Mazura, którą znamy dzisiaj – zawierającą partię chóralną.

Wraz z Toruńską Orkiestrą Symfoniczną wystąpi Państwowy Chór Wileński. Zespół jest znany na całym świecie – wielokrotnie koncertował za granicą i brał udział w licznych międzynarodowych projektach. Ponadto występuje podczas wydarzeń reprezentacyjnych Prezydenta Republiki Litewskiej, Sejmu, Rządu i Ministerstwa Kultury. Cechami rozpoznawczymi Państwowego Chóru Wileńskiego są jego umiejętność łączenia kreatywności i profesjonalizmu oraz nowatorskie inicjatywy artystyczne.

* wejściówki do odbioru w kasie CKK Jordanki od piątku, 28 lutego
* jedna osoba może odebrać dwie wejściówki