Recital fortepianowy z okazji 50. rocznicy śmierci I. Strawińskiego

Wydarzenie odbędzie się w ramach projektu "Wielcy kompozytorzy - wielkie jubileusze"

Wielcy kompozytorzy - wielkie jubileusze to projekt, którego ideą jest uczczenie pamięci artystów obchodzących ważne rocznice w 2021 r. W ramach zadania odbędzie się 12 wydarzeń, w tym: koncerty symfoniczne, kameralne, recitale, wystawa plakatów, projekcja filmowa oraz wykład. Projekt odwołuje się do następujących rocznic:  280. rocznicy śmierci A. Vivaldiego, 100. rocznicy śmierci C. Saint-Saënsa, 50. rocznicy śmierci I. Strawińskiego, 120. rocznicy śmierci G. Verdiego, 230. rocznicy śmierci W. A. Mozarta, 110. rocznicy śmierci G. Mahlera oraz 100. rocznicy śmierci W. Żeleńskiego. Do udziału w projekcie zostali zaproszeni wybitni artyści (Marek Tomaszewski, Krzysztof Książek, Piotr Buszewski, Piotr Sałajczyk), a także młodzi laureaci nagród w konkursach, studenci akademii muzycznych oraz uczniowie.

Wystąpią:
Marek Tomaszewski - fortepian
Gabriela Ułanowska - prowadzenie i rozmowa z artystą w trakcie recitalu

W programie:
Kompozycje w aranżacjach Marka Tomaszewskiego:
M. Oldfield - temat z filmu Egzorcysta - Tubular bells
I. Strawiński
 - Dance de la foire z baletu Pietruszka 
 - Dance infernale z baletu Ognisty ptak 
 - Berceuse z baletu Ognisty ptak 
 - Finale z baletu Ognisty ptak 
 - Finał baletu Święto wiosny - Danse sacrale 
M. Tomaszewski - Dorian's song

Święto wiosny Igora Strawińskiego to jedno z najbardziej kontrowersyjnych dzieł XX wieku, kompozycja, będąca „biblią” współczesnej instrumentacji i manifestem fowizmu. Miała tylu zwolenników co przeciwników. 
Pewnej nocy 1910 roku Strawiński śnił o dziewczynie, która zatańczyła się na śmierć. Wkrótce rozpoczął pracę nad utworem, prosząc o pomoc w stworzeniu libretta Nikołaja Roericha, malarza, który za temat obrał historię przedstawiającą wiosenne rytuały pogan. Strawiński, przygotowując się do pisania tego utworu, zgłębiał księgi litewskich pieśni weselnych i aranżacje ludowych kompozycji pióra Rimskiego-Korsakowa. W taki sposób pozyskał „materiał genetyczny” dla swojego Święta wiosny ‒ skomponowanego dla zaprzyjaźnionego zespołu Baletów Rosyjskich Sergiusza Diagilewa. Nie bez przyczyny Richard Taruskin nazwał dzieło Strawińskiego „wielką fuzją” elementów ludowych i nowoczesnych. Folklor i awangarda wzajemnie się tutaj przenikają, a „tyrania kreski taktowej” została ostatecznie przełamana. Wszechobecne synkopy, które generują nieregularne i nieprzewidywalne akcenty, dysonansowa harmonika oraz jaskrawa, obfitująca w kontrasty instrumentacja niczym narzędzia w rękach kreatora objawiają potęgę natury i ukazują barbarzyństwo pogan. 
Podtytuł Obrazy z życia dawnej Rusi jest znaczący. Muzyka „odmalowuje” bowiem dziki krajobraz pogańskiej Rusi, gdzie na wiosnę składa się ofiarę z dziewicy. Część I (Adoracja ziemi) to tańce chłopców i dziewcząt obserwowane przez Starca. Cześć II (Ofiara) obrazuje obrzędy, które prowadzą do śmierci dziewicy. Nie tylko dziewczyna umiera, zatańczywszy się na śmierć, w szaleńczym wirze zatraca się też rodząca ziemia. „Ofiara z kobiecego ciała” była pomysłem Strawińskiego, a nie nawiązaniem do rosyjskiej tradycją ludowej, gdyż, jak wskazują badacze, jedynym pogańskim ludem, który dokonywał rytualnych mordów dziewcząt, byli Aztekowie. Dzięki tej rytualnej śmierci Strawiński obnażył brutalność i zdziczenie zachodniego świata i jego społeczeństw, które w kozłach ofiarnych upatrywały wszelkiego zła. To na przełomie XIX i XX wieku w małych rosyjskich miasteczkach dochodziło do pogromów społeczności żydowskiej, a biali Amerykanie linczowali Afroamerykanów. Na tym historycznym tle: „odgłosy wielkomiejskiej cywilizacji, które słychać w partyturze Strawińskiego – dźwięki przypominające pracę tłoków, gwizdy, świsty (…) – można interpretować jako przejaw atawizmu, obraz wyrafinowanej kultury osuwającej się w barbarzyństwo” – zauważył Alex Ross.  
Premiera baletu odbyła się w 1913 roku w paryskim Théâtre des Champs-Élysées, w odważnej choreografii Wacława Niżyńskiego. Dzieło wywołało szok, słuchacze ostentacyjnie wychodzili z teatru, a jeden z krytyków zaproponował Strawińskiemu zmianę tytułu, który jego zdaniem powinien brzmieć ‒ Masakra wiosny.  Wszystkie te perturbacje przebrzmiały, a publiczność wkrótce doceniła to dzieło o epokowym znaczeniu.  Zarówno fragmenty Święta wiosny, jak i Ognistego ptaka (omówienie – koncert 11 czerwca) Strawińskiego tym razem zabrzmią w arcyciekawych aranżacjach Marka Tomaszewskiego. 
Podczas omawianego koncertu zabrzmi inny kultowy utwór z albumu Tabular Bells Mike’a Oldfielda, który ukazał się 25 maja 1973 roku i początkowo nie cieszył się uznaniem słuchaczy. Sytuacja zmieniła się diametralnie po premierze filmu Egzorcysta Williama Friedkina, w którym zostały wykorzystane fragmenty debiutanckiego albumu Oldfielda, w tym najsłynniejszy, który podczas koncertu zabrzmi w aranżacji Marka Tomaszewskiego podobnie jak Dorian’s Song.
 

dr Aneta Derkowska 

Wydarzenie zostanie zrealizowane zgodnie z aktualnymi zaleceniami i wytycznymi.

Prosimy o zapoznanie się i przestrzeganie zasad zgodnych z WYTYCZNYMI DLA UCZESTNIKÓW KONCERTÓW TOS W ZWIĄZKU Z TRWAJĄCĄ PANDEMIĄ COVID-19 oraz wypełnienie oświadczenia, które należy przekazać obsłudze wraz z biletem w dniu koncertu.