The event will be part of the project "Póki Polska żyje w nas"

Lecture "Motywy niepodległościowe w muzyce polskiej na przestrzeni wieków"

Kamienica Inicjatyw (w ramach "Kawiarenki dla seniorów") + online na kanale YouTube

Aneta Derkowska – prowadzenie

Przedmiotem wykładu będzie muzyka kompozytorów polskich, dla których ważny był temat walki o niepodległą Polskę. Znalazły się wśród nich tak wybitne osobowości jak: Fryderyk Chopin (Etiuda c-moll op. 10 nr 12 „Rewolucyjna”, Sonata b-moll op. 35), Henryk Wieniawski (Polonez D-dur op. 4), Michał Kleofas Ogiński (Polonez „Pożegnanie Ojczyzny”) i Ignacy Jan Paderewski (Symfonia h-moll „Polonia”). Muzyczną opowieść skoncentrowaną wokół kompozycji z motywami narodowymi iniepodległościowymi rozpocznie analiza anonimowej pieśni do tekstu polskiego, a zarazem pierwszego Hymnu Polski, którym była pieśń Bogurodzica, nosząca w historii muzyki określenie tzw. „Patrium Carmen” („Pieśń Narodowa”). Następnie analizie zostaną poddane inne kompozycje, w których pojawia się cytat lub stylizacja Bogurodzicy, a będą to m.in.: Msza Polska „Bogu-Rodzica” op. 25 nr 5 Feliksa Nowowiejskiego, Msza abstracta Zbigniewa Penherskiego, I Symfonia „1959” op. 14 Henryka Mikołaja Góreckiego, Sinfonia Sacra Andrzeja Panufnika. Ważnym utworem, związanym z tematyką narodowowyzwoleńczą jest również pieśń Boże coś Polskę. Zostanie ona omówiona, by stać się punktem wyjścia do analizy i interpretacji innych kompozycji, w których pieśń zostaje przywołana na zasadzie cytatu lub stylizacji, jak: Te Deum Krzysztofa Pendereckiego oraz Symfonia Polska Krzysztofa Meyera. Muzyczny pejzaż naznaczony tematyką narodowowyzwoleńczą nie byłby pełny bez twórczości Stanisława Moniuszki – najwybitniejszego twórcy polskiej opery narodowej w dobie muzycznego Romantyzmu. Dlatego wykład uwzględnia omówienie fragmentów opery Straszny Dwór, w których element narodowy odgrywa szczególnie istotną rolę. Są to m.in. dwie arie: Aria Stefana "Cisza dokoła", w której bohater utożsamia matkę z Ojczyzną i zapewnia, że jest w stanie oddać za nią życie oraz aria Miecznika "Kto z mych dziewek serce której", w której bohater kreśli obraz swojego przyszłego zięcia - patrioty. Omówione również zostaną tańce narodowe (polonez i mazury) z moniuszkowskich oper: Straszny dwór i Halka. Ważna część wykładu zostanie poświęcona I.J. Paderewskiemu - pianiście, kompozytorowi, politykowi i działaczowi – „człowiekowi, który wygrał Polskę na fortepianie”. Zabrzmią kompozycje Paderewskiego, a ich analiza uprawni słuchaczy do wysnucia wniosków dotyczących stylu kompozytorskiego tego wybitnego polityka i pianisty. Wśród analizowanych kompozycji epok wcześniejszych znajdują się inne hymny: Gaude Mater Polonia, Mazurek Dąbrowskiego oraz Polonez Konstytucji 3-go Maja. Na koniec wykładu zaprezentowane zostaną pieśni polskich bardów, którzy przy pomocy piosenki walczyli o niepodległą Polskę: Czesława Niemena do słów Cypriana Kamila Norwida oraz Przemysława Gintrowskiego "Kraj" do słów Zbigniewa Herberta, w wykonaniu Jacka Kaczmarskiego. Celem wykładów jest zapoznanie słuchaczy z muzyką, w której pojawia się motyw walki o niepodległą Polskę, motyw tęsknoty za wolną ojczyzną, bądź motyw dziękczynny za odzyskanie niepodległości. Taki dobór materiału analitycznego, pochodzącego z różnych okresów muzycznych, pozwoli na porównanie diametralnie różnych podejść kompozytorów do problemu walki o niepodległość.